آزادى در رأى دادن و بیعت، از ویژگىهاى مردان الهى و حکومتهاى دموکراسى است.
خلافت على (ع) در حالى شروع شد که در خانه نشسته بود و مردم چنان با شعار «البیعه البیعه» به آنجا هجوم آوردند که از ازدحام، حضرت به
جان فرزندانش حسنین (ع) ترسید. ایشان فرمود: به سراغ دیگران بروید، من اگر در مقام وزارت و مشاوره باشم، بهتر از این است که در این شرایط زمام امور سیاسى و اجتماعى را به دست گیرم. دست مبارک را از بیعت مىکشید، ولى ازدحام و شور و شوق مردم و قبول شرایط ایشان، سرانجام دست على (ع) را براى بیعت باز نمود. (1) بعد از بیعت نیز با کسانى که از بیعت امتناع کرده بودند کارى نداشت. (2).
حضرت نه تنها براى رأى گیرى و بیعت کسى را مجبور نکرد، حتى بعد از حکومت نیز هیچ محدودیتى را به اجرا نگذاشت. حتى مخالفین آن حضرت به راحتى در محیط مدینه رفت و آمد داشته و از خزانهى دولت مستمرى خویش را نیز دریافت مىنمودند. ایشان در برابر کسانى که براى رفع شبه و تشخیص باطل اجازهى حضور در میدان خواستند تا با تشخیص باطل علیه آن وارد جنگ شوند، فرمود:
»مرحبا و اهلا هذا هو الفقه فى الدین و العلم بالسنه من لم یرض بهذا فهو خائن جائر.» (3).
1) نهجالبلاغه، خطبههاى 3 و 57 و 136 و 137 و نامهى 54 و ابن ابىالحدید، ج 4، ص 8.
2) نهجالبلاغه، خطبهى 72.
3) بحارالانوار، ج 32 ص 406، و شرح ابن ابىالحدید، ج 3، ص 186.
