شب و روز اول عملیات

بر اساس زمان‏بندی مقرر بود عملیات ساعت 2 بامداد آغاز شود، اما قبل از این زمان خبرهایی به قرارگاه رسید که نشان می‏داد عملیات فاش شده است، لذا با قرائت رمز عملیات، دستور شروع عملیات در ساعت 35: 1 بامداد 19 دی 1365 به طور رسمی صادر شد. با آغاز عملیات روشن شد که برخلاف تصور فرماندهان خودی،دشمن نسبت به هیچ یک از محورهای عملیاتی به طور کامل هوشیار نبوده است و تنها به محور پنج ضلعی (به دلیل تجربه عملیات کربلای 4) توجه بیشتری داشت، ضمن آنکه در محور کانال پرورش ماهی صددرصد غافل‏گیر شده بود. همین غفلت، تزلزل قوای دشمن را در پی داشت و فرمانده سپاه نیز تلاش می‏کرد با حداکثر استفاده از این وضعیت در پیشروی یگان‏ها و آمادگی قرارگاه قدس و نجف برای عبور تسریع کند.

حدود دو ساعت پس از آغاز عملیات گزارش‏ها چنین است: لشکر 41 ثار الله (ع) از کانال پرورش ماهی عبور کرده و لشکر 21 امام رضا (ع) در نوک جزیره بوارین خط را شکسته است. همچنین لشکر 31 عاشورا با لشکر 19 فجر در داخل پنج ضلعی و با لشکر 41 ثار الله (ع) در شرق کانال پرورش ماهی الحاق کرده‏اند و لشکر 41 ثار الله (ع) نیز به غرب کانال ماهی نفوذ کرده است. با این اقدامات، در این منطقه امکان ادامه تک فراهم شد. از این پس تا روشن شدن هوا،

درگیری رزمندگان اسلام بیشتر در محور سرپل کانال ماهی و پنج ضلعی بود، لذا امیدواری زیادی برای ادامه عملیات به وجود آمد. به ویژه آنکه در طول روز اول نیز، مثلثی غرب کانال زوجی تصرف شد. حوالی ظهر، لشکر 10 سیدالشهدا (ع) و لشکر 19 فجر به کانال هفت‏پل رسیدند. سپس لشکر 10، هلالی شلمچه را تصرف کرد و لشکر 19 به پاک‏سازی اطراف پل و الحاق با دو جناح خود مشغول شد. لشکر 31 عاشورا نیز با تصرف یک ضلع کانال ماهی، سعی کرد که از نوک کانال به سمت راست مانور کند بتواند با لشکر 25 کربلا الحاق کرده، سرپل مورد نظر را پوزه کانال ماهی تصرف نماید. در این میان، تنها تلاش دشمن در پنج ضلعی، مقاومت در قرارگاه فرمانده تیپ بود که به وسیله تعدادی تانک انجام می‏گرفت.

در جزیره بوارین نیز هم‏زمان با محورهای کانال ماهی و پنج ضلعی، لشکر 21 امام رضا (ع) از قرارگاه نجف، با هدف فریب دشمن، وارد عمل شد. با وجود موفقیت عملیات لشکر 21 امام رضا (ع) تا حدود ساعت 8 صبح، قبل از ظهر از قرارگاه نجف خبر رسید که از جزیره بوارین عقب‏نشینی شده است. دشمن با مشاهده اوضاع غرب کانال ماهی، نسبت به کل منطقه، به ویژه حد فاصل نهر جاسم تا کانال زوجی احساس خطر کرد. ارتش عراق نخستین فشارهای خود را روی لشکرهای 25 کربلا، 41 ثار الله (ع) و محور پدبوبیان متمرکز کرد. دشمن با درک این موضوع که تمام تلاش جبهه خودی متوجه باز کردن عقبه خشکی از نوک کانال ماهی و از داخل پنج ضلعی است، برای نگهداری مثلثی پشت کانال تلاش بسیاری کرد و نیروی فراوان و آتشی پرحجم به کار گرفت.

در این حال، فرماندهی عملیات درصدد برآمد تا فشار فوق‏العاده دشمن روی محور کانال ماهی را کاهش داده و بر سرعت پیشروی در داخل پنج ضلعی بیفزاید تا عقبه خشکی را باز کند.

تا قبل از ظهر، تدبیر این بود که لشکرهای 7 ولی‏عصر (عج(، 8 نجف و 14 امام حسین (ع) از کانال ماهی عبور کرده وارد منطقه درگیری

شوند، اما وقتی مشخص شد که لشکر 10 سیدالشهدا (ع) مواضع هلالی پشت جاده شلمچه را تصرف کرده است، دستور داده شد لشکر 27 حضرت رسول (ص) از محور کانال ماهی و نیروهای زرهی از جاده فجر – که به تازگی باز شده بود – وارد عمل شوند و یگان‏های درگیر در پنج ضلعی به محدوده تصرف شده خود عمق بدهند. لذا کانال هفت‏پل به دو قرارگاه قدس و نجف واگذار شد. از پل سوم کانال هفت‏پل به سمت دژ تا جاده شلمچه، به قرارگاه نجف واگذار شد که بایستی لشکرهای 5 و 17 به سمت دژ و قسمت راست آن که شامل خاکریزهای مقطعی دشمن در امتداد کانال کوثر بود، وارد عمل می‏شدند و در جناح راست، لشکر 8 نجف از قرارگاه قدس وارد عمل می‏شد. به منظور هماهنگ کردن یگان‏ها، جاده آسفالت شلمچه به عنوان خط هماهنگی انتخاب شد.

به طور کلی از آغاز عملیات تا بعد از ظهر روز اول، سه موضوع روشن شد:

1 – رفع ابهام درباره میزان هوشیاری دشمن.

2 – امید به موفقیت تلاش قرارگاه کربلا برای تصرف جاپای اولیه.

3 – فراهم شدن مقدمات عبور قرارگاه نجف و قرارگاه قدس و نیز باز شدن عقبه خشکی و عبور زرهی.

در واقع، اوضاع برای آغاز پیشروی مناسب شده بود و بایستی با استفاده از گسیختگی دشمن، به سرعت، زمین‏های بیشتری تصرف می‏شد.

ساعت 16: 30 دشمن با 10 تیپ، پاتک شدیدی را در محور غرب کانال ماهی آغاز کرد و همچنین مانع از الحاق لشکرهای 25 کربلا و 31 عاشورا در نوک کانال ماهی می‏شد و میان لشکرهای 10 سیدالشهدا (ع) و 19 فجر نیز رخنه ایجاد کرد. با وجود موفقیت‏های مهمی که به دست آمده بود، اوضاع کاملا اطمینان‏بخش نبود. در این حال فرمانده سپاه، آقای هاشمی رفسنجانی را از آخرین وضعیت صحنه درگیری آگاه کرد و درخواست نمود تا برای تجزیه قوای دشمن، نیروی زمینی ارتش عملیات کربلای 6 را در سومار آغاز کند.