با روشن شدن هوا، در روز دوم نیروها با روحیهای تهاجمی ضمن تقویت خود به سمت دشمن حرکت کردند. در محور باغ کشاورزی، دشمن سازمان رزم خود را از دست داده و در حال عقبنشینی بود. در این محور نیروهای اطلاعات قرارگاه نجف به سرعت به باز کردن معابر مین مشغول شدند. سپس با کمک تعدادی از نیروهای ارتش با سوار شدن در نفربر، بدون درگیری مهمی وارد باغ کشاورزی شدند و از نیروهای پراکنده دشمن حدود 100 اسیر گرفتند.
لشکر 10 سیدالشهدا (ع) نیز از طریق روستای هرمزآباد از پشت به طرف باغ کشاورزی حرکت کرد و ضمن جنگ و گریز با نیروهای در حال فرار دشمن، بسیاری از آنها را به اسارت درآورد.
علاوه بر این، تیپ 21 امام رضا (ع) که در شب گذشته تا پشت دیوارهای شهر مهران پیشروی کرده بود، با روشن شدن هوا از 2 محور شهر را دور زد و به طرف روستای فرخآباد و روستای رستمآباد رفت و ضمن پاکسازی و تصرف آنها در غرب مهران الحاق نمود. سپس اقدام به احداث خاکریز کرد و شهر مهران بدون هیچ گونه درگیری به محاصره نیروهای خودی درآمد.
نیروهای تیپ امام رضا (ع) نزدیک ظهر از چند محور وارد شهر شدند و دشمن که قبلا عمده قوای خود را از شهر تخلیه کرده بود (1) با ورود نیروهای خودی ضمن جنگ مختصری تسلیم شد و شهر مهران تا غروب همین روز کاملا پاکسازی گردید. همچنین نیروهای عراقی از محورهای باغ کشاورزی و تپههای غلامی و پاسگاه دراجی کاملا عقب نشینی کردند و این مناطق هم زمان با مهران به تصرف نیروهای خودی درآمد.
در محور لشکر 41 ثار الله نیروهای خودی هنگام پیشروی به سمت ارتفاعات قلاویزان عراق، نیروهای دشمن را در چند نقطه دور زده و محاصره کردند. (2) از سوی دیگر مرکز شنود اعلام کرد نیروهای فراری عراقی گفتهاند که نیروهای ایرانی قصد دارند به طرف شهر بدره و زرباطیه پیشروی کنند. متعاقب آن دو گردان مهندسی دشمن مأمور
احداث خاکریز برای دفاع از شهر زرباطیه شدند و یک تیپ نیز مأموریت دفاع از این شهر را به عهده گرفت.
ظهور روز دوم، در قرارگاه ادامهی عملیات طرحریزی شد که بر مبنای این طرح نیروهای خودی در شب سوم باید برای تأمین ارتفاعات قلاویزان عراق (قله 215 و یالهای آن) آماده عملیات میشدند. اما لشکر 5 نصر که به طرف ارتفاعات 215 و لشکر 41 ثارالله که به طرف یالهای آن پیش میرفتند به دلیل روحیه بالای نیروهای خودی و از هم گسیختگی دشمن، همچنان به پیشروی ادامه داده و طرح مذکور را از بعد از ظهر همین روز آغاز کردند.
به طور خلاصه میتوان گفت دشمن در روز دوم به دلیل ضربه مؤثری که در آغاز عملیات متحمل شد همچنان دچار وضعیتی نابسامان بود و حتی نیروهای احتیاطی که وارد منطقه میکرد قادر نبودند محور اصلی عملیات را تشخیص دهند و پاتک مؤثری علیه نیروهای خودی اجرا نمایند.
استیصال در جبهه دشمن به گونهای بود که نیروی هوایی عراق تنها به بمبارانهای پراکنده و معدود اکتفا میکرد و توپخانه و زرهی آن نیز به جز تحرکات ضعیفی قادر به فعالیت دیگری نبود. همچنین در روز دوم عملیات تیپ 66 نیروی مخصوص وارد منطقه شد و در مقابل مهران مستقر گردید. این تیپ که احتمالا برای تأمین مهران یا قلاویزان در تردید به سر میبرد، تأمین ارتفاعات قلاویزان را به شهر مهران ترجیح داد و برای جلوگیری از پیشروی نیروهای خودی به سمت قلاویزان رفت.
غافلگیری و فریب در عملیات و سرعت پیشروی نیروهای خودی به حدی موفق و مؤثر بود که دشمن پس از عقبنشینی از خط مقدم خود در شب اول عملیات، در روز دوم عملیات همچنان در گیجی به سر میبرد و به صورت جنگ و گریز در حال عقبنشینی بود و از فرماندهان رده بالای دشمن و یگانهای مؤثر و قوی برای مقابله با نیروهای خودی اثری دیده نمیشد.
در شب و روز سوم عملیات مطابق طرح قرار بود روستای فیروزآباد و ارتفاعات قلاویزان عراق و ارتفاعات 223 آن به صورت یک خط ممتد تأمین گردد، اما نیروهای خودی در ادامه عملیات روز دوم در محور قلاویزان به طرف اهداف فوق پیشروی کردند. لشکرهای 25 کربلا و 5 نصر با هماهنگی یکدیگر به طور تلفیقی عمل نموده و به طرف ارتفاعات 223 پیشروی کردند و لشکر ثارالله نیز در یالهای آن به پیشروی پرداخت. این یگانها تا قبل از صبح روز سوم به نزدیکی ارتفاعات مزبور رسیدند. همچنین لشکر حضرت رسول (ص) در قسمت یال ارتفاعات قلاویزان به سمت غرب و تیپ امام حسن (ع) نیز با وارد کردن 2 گردان نیرو از خسروآباد به سمت فیروزآباد عملیات را ادامه دادند که تیپ امام حسن (ع) قبل از تصرف روستای مذکور متوقف گردید.
خبرهای مختلفی از طریق لشکر 5 نصر به قرارگاه میرسید مبنی بر اینکه ارتفاعات 223 تصرف شده است ولی هیچ کدام به طور قاطع تأیید نگردید و بعد معلوم شد در 800 متری آن یعنی قله 210 مستقر شدهاند.
در طول روز سوم به رغم درگیری رزمندگان باقوای دشمن، محورهایی پاسگاه دراجی و باغ کشاورزی و تپههای غلامی کاملا پاک سازی نشد و دشمن کم و بیش به طور پراکنده در این محورها حضور داشت.
در ادامهی عملیات تیپ بیتالمقدس به استعداد 2 گردان وارد منطقه شد و تحت امر تیپ 21 امام رضا (ع) در خط پدافندی فرخ آباد مستقر گردید. لشکر 10 سیدالشهدا (ع) از محورهای قلعه کهنه و فرخ آباد به طرف تپههای غلامی و باغ کشاورزی و پاسگاه دراجی حرکت کرد و ضمن پاک سازی کامل منطقه، عده بسیاری از نیروهای دشمن را به اسارت درآورد و سپس نیروهای ارتش در پاسگاه دراجی مستقر شدند.
ساعت 6 صبح روز سوم تیپهای 4 و 5 گارد ریاست جمهوری
عراق به ارتفاعات 210 پاتک نمودند و پس از یک درگیری سخت آن را تصرف کردند. به همین علت لشکرهای 25 کربلا و 5 نصر حدود 200 متر عقب آمدند. این محور استحکاماتی قوی داشت و نیروهای خودی برای نفوذ در آن تلاش میکردند.
در شب چهارم عملیات نیروهای خودی ضمن تصرف مواضع دشمن در فیروزآباد وارد این روستا شدند و در حالی که دشمن از این منطقه عقبنشینی کرده بود اقدام به احداث یک خاکریز از فیروزآباد به سمت خاکریز قدیمی در فرخآباد نمودند و سپس خاکریز را از فیروزآباد در مقابل استقرار لشکر حضرت رسول (ص) ادامه دادند و به یالهای ارتفاعات قلاویزان رساندند.
در این شب درگیری در اطراف ارتفاعات 223 ادامه یافت و نیروهای دشمن که هنوز این ارتفاعات را در تصرف داشتند فشار زیادی را در نقاط مختلف وارد کردند. البته دشمن همچنان در گیجی به سر میبرد و هر چند تحرکات هوایی عراق شروع شده بود، ولی ضعیف و در حد شناسایی بود. آتش توپخانهاش نیز چشمگیر نبود. نیروهای تازه نفس دشمن هم تنها توانستند قسمتهایی از ارتفاعات قلاویزان را حفظ کنند.
پاتک شدید دشمن حدود ساعت 7 صبح 13 / 4 / 1365 (روز چهارم عملیات) آغاز شد. تیپهای 72، 71، 95 پیاده و تیپهای 4 و 5 گارد ریاست جمهوری ارتش عراق پاتک شدیدی را روی ارتفاعات قلاویزان برای تصرف قله 200 شروع کردند. با مقاومت سخت رزمندگان و حملات پیدرپی آنان، این پاتک شکست خورد و قوای دشمن متحمل تلفات سنگینی شدند. در جریان این درگیریها فرمانده تیپ 4 گارد کشته شد که عراقیها جسد او را به عقب منتقل کردند.
در ادامه عملیات، لشکر 10 سیدالشهدا (ع) قسمتهایی از یال قله 210 را تصرف کرد. مرکز شنود نیز گزارش داد که در حمله هواپیماهای خودی به مواضع دشمن، 20 خودرو منهدم و 40 تن کشته و زخمی شدند.
در روز پنجم عملیات (14 / 4 / 1365) لشکر 10 سیدالشهدا (ع) به سمت قله 210 تک نمود و این قله را مجددا به طور کامل تصرف کرد و بیش از 10 اسیر گرفت.
پنجمین مرحلهی عملیات کربلای 1 در سحرگاه 15 / 4 / 1365 با حملهی هماهنگ لشکرهای 10 و 27 شروع شد. در این حمله لشکر 10 سیدالشهدا (ع) مأموریت تصرف قله 223 را داشت و لشکر 27 حضرت رسول (ص) مأمور تصرف یالهای آن بود. تلاش لشکر 27 حضرت رسول (ص) در تزلزل دشمن مؤثر بود، طوری که لشکر 10 سیدالشهدا (ع) با سرعت به طرف قله 223 رفت و با تاکتیکهای احاطهای اهداف خود را تأمین و ضمن آن قرارگاه تاکتیکی لشکر 17 زرهی عراق را تصرف کرد.
سرانجام در مورخ 18 / 4 / 1365 لشکر 27 حضرت رسول (ص) باقی مانده یالهای 223 در غرب این قله را تصرف کرد. در جریان این عملیات قرارگاه تاکتیکی تیپ 24 مکانیزه لشکر 10 دشمن منهدم و تعدادی عناصر آن از جمله فرمانده تیپ به اسارت درآمد. عملیات مزبور در واقع آخرین پیشروی نیروهای خودی در عملیات کربلای 1 بود و از این پس نیروها به تثبیت و تحکیم مواضع تصرف شده و تقویت خطوط پدافندی موجود پرداختند و این عملیات با پیروزی کامل و با دستیابی به اهداف آن به میزان بیش از 100% به پایان رسید.
در نهایت نیروهای خودی با تسلط کامل بر قله 223 و یالهای آن تا 5 / 1 کیلومتر از قله مزبور به سمت غرب گسترش یافتند. در شمال این قله ادامه آخرین خط خودی به این شرح بود: امتداد خط از تپه 170 به سمت شمال تا مقابل روستای فیروزآباد و از آنجا به طرف یک کیلومتری غرب فرخآباد و سپس به سمت پاسگاه دراجی دشمن و در نهایت به ارتفاعات نمه کلان بو ختم میشود. (3).
1) دشمن در تخلیه شهر هیچ گونه امکانات و تجهیزاتی حتی سلاح سبک بر جای نگذاشته بود. در سنگرهایی که به نظر میرسید مقر فرماندهی دشمن بوده 3 جسد عراقی به صورت دست بسته مشاهده گردید. به نظر میرسد این 3 تن در جریان عملیات نیروهای خودی تخلف کردهاند و سپس به دست فرماندهانشان تیرباران شده بودند.
2) در این اوضاع فرمانده لشکر ثارالله برای بررسی آخرین وضعیت نیروهای خود و هدایت آنها به سمت هدف، به منطقه رفته بود. وی وارد یکی از مناطق محاصره شده میشود و قبل از اینکه متوجه موضوع شود با عدهای حدود 60 نفر که در نقطهای تجمع کرده بودند مواجه میگردد و با تصور اینکه اینها بسیجی هستند به طرف آنها میرود. در فاصله 10 متری متوجه هیکلهای بلند و لباس سبز آنها میشود. نیروهای عراقی هم که متوجه برادر سلیمانی شده بودند فریاد میزنند: «قف، قف«. وی از مقابل آنها فرار میکند که آنها به طرف وی تیراندازی میکنند. سرانجام فرمانده لشکر 41 ثارالله بدون هیچ برخوردی از آن محل دور میشود و بعد نیروهایی را با یک دستگاه نفربر به آن منطقه میفرستد که آنها کلیه افراد دشمن را به اسارت در میآورند.
3) مأخذ 1، ص 30 تا 41.
