بررسی اظهار نظرها، گزارشها و تحلیلهای خبری رسانههای جهان و شخصیتهای سیاسی دنیا بعد از پیروزی عملیات ثامنالائمه (ع(، نشان دهندهی وضعیتی دوگانه از ایران در بیان آنها است. رسانههای غربی به موازات پخش اخبار اقدامات گروههای ضدانقلاب برای جلوگیری از ثبات و بحرانی جلوه دادن اوضاع داخلی، خبر پیروزی نظامی رزمندگان را به صورت کمرنگ منتشر کردند. نحوه انعکاس اخبار جنگ چنان بود که گویی پیروزیهای ایران تأثیری بر سرنوشت از قبل تعیین شده جنگ – یعنی شکست ایران – ندارد لذا به رغم اعلام پیروزی نظامی ایران و شکست نظامی عراق در عملیات ثامنالائمه (ع(، اوضاع کلی جنگ را همچنان به عنوان یک بنبست نظامی ارزیابی میکردند و چنین تبلیغ میکردند که تنها تحولات سیاسی که به جابهجایی قدرت در دو کشور و بویژه در ایران منجر شود، میتواند جنگ را از این بنبست رهایی بخشد. به بیان دیگر، گرچه شکسته شدن حصر آبادان با وجود ناباوریهای اولیه مورد پذیرش محافل سیاسی و نظامی دنیا قرار گرفت، اما به نظر کارشناسان نظامی و متحدان عراق این پیروزی به این معنا نبود که روند جدیدی در جنگ آغاز شده و اوضاع به سود ایران تغییر کرده باشد.
در چنین وضعیتی رسانهها و محافل سیاسی – نظامی غرب و متحدان عراق، چند موضوع را سوژه اصلی برنامههای خبری و تحلیلی خود قرار دادند تا حوادث جبهههای جنگ را تحتالشعاع قرار دهند:
1 (شایعه انحلال ارتش و اعدام ارتشیان، ایجاد بدبینی بین سپاه و ارتش: رادیوهای گروههای ضدانقلاب، بویژه سلطنت طلبان، بیشتر در این زمینه به دروغپردازی اقدام کردند تا نیروهای ارتش را به نظام جمهوری اسلامی بدبین کرده و از همکاری آنها با سپاه بکاهند. رادیو ایران، ارگان سلطنت طلبان در این باره گفت: «رژیم جمهوری اسلامی درصدد اجرای یکی از خائنانهترین طرحها در طول حیات خود است، زیرا اکنون آماده میشود که به زودی انحلال ارتش را اعلام و با خلع سلاح نیروهای سهگانه مسلح قانونی، سپاه پاسداران را به صورت تنها نیروی مسلح کشور درآورد. به همین منظور طرحی سری تهیه و به مجلس شورا تسلیم شده که به صورت بسیار محرمانه مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. بر اساس این طرح قرار است به محض تهیه مقدمات و ایجاد آمادگی لازم، یک موافقتنامه صلح با عراق منعقد گردد و به جنگ خاتمه داده شود. سپس بلافاصله و در مدت کوتاهی همه ارتشیان مرخص شوند و جایشان به افراد سپاه پاسداران داده شود.» (1).
همچنین انتشار اخبار کذب درباره اعدام نیروهای ارتش به ویژه خلبانان، اقدام دیگری برای ایجاد کینه و ستیزهجویی بین نیروهای مسلح و سست کردن روحیه نیروهای متعهد ارتش بود. از جمله این نوع تلاشها، یکی از گزارشهای خبرگزاری رویتر است که در آن آمده است: «عدهای از خلبانان به خاطر اتهام مخالفت با رژیم و سرپیچی از دستورات، به جوخههای اعدام کشانده شدهاند. این در حالی است که منازل افسران و درجهداران بازنشسته ارتش در روزهای اخیر مورد هجوم و حمله پاسداران قرار گرفته است.» (2).
2 (ناتوانی دولت ایران در اداره حکومت و احتمال وقوع کودتا، محور دیگر تبلیغات رسانههای غربی بود تا وانمود کنند که حیات سیاسی جمهوری اسلامی به پایان راه نزدیک شده است. از جمله نشریه
آلمانی فرانکفورترالگمانیه نوشت: «ایران کشوری که یکی از با ثباتترین کشورهای جهان بوده و کشورهای جهان برای داشتن مناسبات با آن به رقابت با یکدیگر دست میزدند، اکنون به لبه پرتگاه نزدیک شده، زیرا خواست مسئولین حکومتی، یعنی انهدام فرهنگ و اقتصاد و ثبات اجتماعی، میرود تا به صورت وضعی دردناک جلوه کند.» (3) یکی از نشریات وابسته به گروههای ضدانقلاب نیز آرزو میکند که: «در آینده یک دولت مرکزی قوی مانند دولت شاه فقید حتما روی کار خواهد آمد و به وضع ایران سر و سامان خواهد داد.» (4) همچنین برخی نشریات به نقل از بروس لینگن کاردار سفارت سابق امریکا در تهران نوشتند که:
»یک رژیم جدید احتمالا به رهبری یک شخص ناشناس که در داخل ایران از پشتیبانی ارتش برخوردار است، روی کار خواهد آمد. این رژیم جدید شدیدا تمایلات ملی و اسلامی داشته و غیر متعهد خواهد بود.» (5).
در همین حال نشریه کویت تایمز در تحلیلی از جنگ نوشت: «حکام ایران به خاطر مشغول نگهداشتن ارتش در جبههها و در نتیجه حصول اطمینان از اینکه کودتایی احتمالی علیه آنها روی نخواهد داد به ادامه شرایط جنگی علاقهمند هستند.» (6).
3 (نقض حقوق بشر موضوع تبلیغاتی دیگری بود که غرب با انتشار اخبار دروغ درصدد خدشهدار کردن وجهه نظام جمهوری اسلامی در افکار عمومی جهان بود. به عنوان نمونه، وزیر دادگستری آلمان در مصاحبهای گفت: «از اعدام کودکان و اینکه پدران و مادران مجبورند تا فرزندان خود را به مقامات امنیتی معرفی کنند، بسیار رنج میبرد.» (7) این در حالی است که رسانهها و تحلیلگران غربی با نادیده گرفتن اقدامات تروریستی گروههای ضدانقلاب، به ویژه سازمان مجاهدین خلق (منافقین(، ضمن حمایت از اقدامات تروریستی آنها، تلاشهای بازدارنده نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی را برای برقراری امنیت نکوهش کرده و نظام جمهوری اسلامی را به ایجاد
اختناق و سلب آزادی محکوم میکنند. در این خصوص رادیو آلمان با لحنی دلسوزانه ادعا میکند که دولت اسلامی ایران به جهان تصویری مخدوش و وحشتناک از دین جهانی اسلام ارائه میکند. (8).
همچنین خبرگزاری آسوشیتدپرس، رادیو لندن و روزنامه فرانسسوار در اقدامی همسو ادعا کردند که در ایران مخالفین به طور بیرویه اعدام و اقلیتهای مذهبی آزار و اذیت میشوند و این ادعاهای خود را به عنوان مصادیق نقض حقوق بشر اعلام کردند. (9).
4 (صلحطلبی عراق و جنگافروزی ایران، محور دیگر تبلیغات رسانههای خارجی بود که پس از ناکامی عراق در تحقق اهداف خود از حمله به ایران، به طور مستمر ادامه داشت و در حالی که حدود 15000 کیلومترمربع از خاک ایران در اشغال ارتش عراق بود، از رژیم عراق به عنوان حکومت خواهان صلح یاد میشد و متقابلا ایران را به دلیل ایستادگی برای احقاق حقوق تضییع شدهاش و مقاومت برای دفع تجاوز، کشوری جنگافروز قلمداد میکردند.
5 (ادعای توسعهطلبی جمهوری اسلامی ایران: این تبلیغات روانی رسانههای خارجی که از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی برای ترساندن حکام منطقه شروع شده بود و به مناسبتهای مختلف تشدید میشد، در این زمان که ترور انور سادات در مصر به وقوع پیوسته بود، گستردهتر شد و با اتهام زدن به ایران مبنی بر همکاری با تروریستها در قتل سادات، تبلیغات تازهای شروع شد. در این باره حسنی مبارک رئیس جمهور مصر در مصاحبه با روزنامه الاهرام اعلام کرد که سازمان تروریستی مسئول قتل انور سادات، درصدد تحقق بخشیدن به انقلابی شبیه انقلاب خمینی در مصر بود. حسنی مبارک در این مصاحبه بارها کلمه خمینی را به کار برد تا به این وسیله عملیات نظامیان حکومتی مصر را به عنوان عملیات هدایت شده از طرف ایران وانمود کند. او بدون ذکر نام کشوری، افزود مدرکی در دست است که تروریستها از لحاظ مالی از خارج تأمین شدهاند. (10).
رادیو کلن آلمان نیز در تفسیری گفت:»رژیم مذهبی ایران مایل به
توسعهطلبی در منطقه است. ولی دلیل اصلی که چرا کشورهای نفتخیز خلیج فارس رژیم مذهبی ایران را قبول ندارند باید مورد جست و جو قرار گیرد. آنها با وجود آنکه خود کشورهای اسلامی هستند ولی به انقلاب افراطیون و بنیادگرایان ایران به چشم یک حالت و یا جریان فوقالعاده نگاه میکنند.» (11).
6 (شایعه همکاری ایران با اسرائیل و خرید سلاح از آن، خبرپراکنی درباره کاهش روابط اقتصادی ژاپن با ایران به دلیل بمباران مجتمع پتروشیمی ایران و ژاپن به وسیله هواپیماهای عراقی و عدم تمایل به کار متخصصان صنعتی ژاپن به سبب ناامنی جانی، ادعای گسترش جو نارضایتی در جامعه به ویژه میان قشر کارگر، وجود جنگ قدرت میان تفکر انقلابی و میانهرو در حاکمیت، گسترش دامنه اختلاف داخلی میان احزاب، وجود نابسامانیهای اقتصادی در سطح کلان و خرد، از دیگر موضوعات خبری رسانهها و محافل سیاسی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران بود که در فاصله دو عملیات ثامنالائمه و طریقالقدس به آن پرداخته میشد و این در حالی است که در همین مقطع زمانی هیچ گزارش مهمی که دال بر ضعفهای نظامی عراق در برابر تواناییها و مقاومت رزمندگان ایرانی و یا وجود بسیاری از نابسامانیهای اقتصادی در عراق باشد، به چشم نمیخورد.
1) خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، گزارشهای ویژه، نشریه شماره 216، 1 / 8 / 1360.
2) خبرگزاری جمهوری اسلامی، گزارشهای ویژه، نشریه شماره221، 6 / 8 / 1360،ص 16.
3) خبرگزاری جمهوری اسلامی، گزارشهای ویژه، نشریه شماره 217، 2 / 8 / 1360، ص 14.
4) خبرگزاری جمهوری اسلامی، گزارشهای ویژه، نشریه شماره256، 11 / 9 / 1360، ص 11.
5) خبرگزاری جمهوری اسلامی، گزارشهای ویژه، نشریه شماره219، 4 / 8 / 1360، ص 8 و 13.
6) خبرگزاری جمهوری اسلامی، گزارشهای ویژه، نشریه شماره 262، 17 / 9 / 1360، ص 8.
7) مأخذ شماره 3 – ص 2.
8) خبرگزاری جمهوری اسلامی، گزارشهای ویژه، نشریه شماره224، 9 / 8 / 1360، ص 6.
9) خبرگزاری جمهوری اسلامی، گزارشهای ویژه، نشریه شماره 249، 4 / 9 / 1360، ص 7 و نشریه شماره 255، 10 / 9 / 1360، ص 13، و سند شماره 202161 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 12 / 9 / 1360.
10) خبرگزاری جمهوری اسلامی، گزارشهای ویژه، نشریه شماره 218، 3 / 8 / 1360، ص 20.
11) خبرگزاری جمهوری اسلامی، گزارشهای ویژه، نشریه شماره 248، 3 / 9 / 1360،ص 13.
