جستجو
این کادر جستجو را ببندید.

مشخصه‏های عملیات محدود (1)

زمان مطالعه: 3 دقیقه

1- بیش از 30 تا 40 گردان نیرو نیاز نداشته باشد.

2- تلفات خودی کم باشد تا آسیبی به عملیات گسترده وارد نسازد.

3- از نظر زمانی کوتاه و زود فرجام باشد.

4- دارای اهداف و ارزش نظامی – اقتصادی باشد.

5- در راستای اهداف استراتژیک جنگ باشد.

6- پیروزی در آن تضمین شده باشد.

به طور کلی عملیات تاکتیکی محدود برای آماده ساختن زمینه عملیات گسترده و استراتژیک، با اهداف زیر طرح‏ریزی می‏شود:

1- وارد کردن حداکثر تلفات و ضایعات به نیروهای دشمن.

2- عقب راندن نیروی دشمن از اراضی اشغالی که کماکان در تصرف آنها باقی مانده است.

3- به دست گرفتن ابتکار عمل و ایجاد تحرک در جبهه و خطوط عملیاتی.

4- گرفتن فرصت و مجال فکر کردن از دشمن و تجزیه نیروهای آن.

5- جمع‏آوری اطلاعات و شناسایی منطقه مورد تهاجم.

6-…

البته اینها بخشی از اهداف عملیات محدود است و بستگی به شرایط خاص سیاسی، اجتماعی و نظامی، اهداف دیگری ممکن است برای آن منظور شود.

به هر صورت، در این دوره نیروی زمینی ارتش سلسله عملیات محدود خود را «ظفر» نام نهاد، که عمدتا تظاهر به تک همراه با اجرای آتش توپخانه بود.

همچنین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پنج عملیات به نام‏های قدس 1 تا قدس 5 را اجرا کرد.

بروز مشکلات بسیار در آماده‏سازی منطقه فاو (به عنوان عملیات بزرگ سال 1364) در زمینه مهندسی، غافل‏گیری و…، زمان بیشتری را برای فراهم شدن مقدمات عملیات گسترده می‏طلبید ضمن آنکه بازتاب و تأثیر سیاسی – نظامی عملیات قدس 1 موجب شد که از اوایل تیر 1365 عملیات محدود به موازات عملیات اصلی (فاو) مورد توجه قرار گیرد و اهمیت بیشتری به آن داده شود. فرمانده سپاه در جمع

کلیه فرماندهان قرارگاه‏ها و یگان‏ها در 30 خرداد 1364 ضمن بیان ضرورت اجرای عملیات‏های محدود، درباره هدف‏های آن گفت:

»… در رابطه با جنگ ما می‏بایستی سه برنامه اصولی داشته باشیم؛ اول عملیات محدود برای زنده نگه داشتن جنگ و به صدا درآوردن شیپور جنگ. هدف دوم، بالا بردن روحیه مردم و رزمندگان و قوی ساختن تیپ و لشکرهاست. تجربه ثابت کرده است، تیپ و لشکری که عملیات نمی‏کند به مرور از بین می‏رود، توانش فرسوده می‏شود، وضع روحی‏اش را از دست می‏دهد. در نبرد است که ما می‏توانیم سازماندهی را قوی کنیم و توان رزمی خود را بالا ببریم. پس یکی از خطوط کاری ما انجام عملیات محدود است.«

برادر محسن رضایی افزود:

»مسئله بعدی فشار استراتژیک نظامی به رژیم عراق است. دشمن الآن خودش را به یک جنگ مخصوصی با ما عادت داده است و می‏فهمد که ما کجا عمل خواهیم کرد، بنابراین همه امکانات و تشکیلات را آنجا جمع کرده و مقابل ما قرار می‏دهد. خطوط دیگر غیر از این خطوط غیرفعال هستند. تنها خط فعال دشمن خطی است که احساس می‏کند می‏خواهیم عملیات انجام دهیم… حال اگر ما بیاییم تصور کنیم که مثلا به صورت مداوم فرض کنیم 15 یگان داریم، هر یگانی در هر ماه دو عملیات انجام دهد، در ماه 30 عملیات می‏شود. در این صورت، دشمن مجبور است یک فشار و یا یک جهت‏گیری جدیدی را به سازماندهی رزمی خودش بقبولاند. دشمن یا باید نیروهای احتیاط خودش را تقسیم و تکه تکه نماید… یا باید صبر کند، منتظر حمله بزرگ ما بماند که غافل‏گیر نشود، یا باید بیاید نیروهایش را تجزیه کند، و در مجموع جهت‏گیری و یک تغییر اساسی در سازمان رزم دشمن به وجود خواهد آمد. مجبور می‏شود گردان‏های اصلی‏اش را در خط بیاورد و در طول 1000 کیلومتر مرز، خودش را فعال کند، اما نمی‏تواند فعال شود. چرا که منتظر عملیات اصلی ما می‏باشد… اگر نخواهد بیاید در خط، عملیات

محدود ما همه‏اش موفق است و اگر در خط بیاورد، ممکن است فکر کند ما در آینده عملیاتی انجام دهیم، آن موقع نیرویی که رفته در خط تا بخواهد مجددا صرفه‏جویی در قوا بکند و بیاورد با عملیات اصلی مقابله کند، عقب می‏ماند. در مجموع، یکی از اهداف عملیات محدود فشار استراتژیک بر دشمن است.«

وی در ادامه صحبت خود، درباره جنبه‏ی دیگری از عملیات محدود گفت:

»عملیات محدود وقتی انجام می‏شود، عملیات مهم شما نیز با اینها قاطی است. یعنی دشمن می‏بیند شما در 30 منطقه تحرک دارید، در 30 منطقه حمله می‏کنید، آن موقع عملیات مهم شما در آن مناطق گم خواهد شد، لذا دشمن حساسیتش را از دست می‏دهد.«

پس از مطرح شدن ضرورت عملیات محدود، در 30 خرداد 1364 همه‏ی قرارگاه‏ها موظف شدند در منطقه‏ی خود، محل‏هایی را برای عملیات محدود و یا نفوذی تعیین کنند. قبل از این تاریخ نیز تصمیماتی اتخاذ شده بود. به عنوان مثال، پس از عملیات موفق قدس 1، تصرف پاسگاه‏ها و کمین‏های منطقه البیضه در شرق دجله تیپ‏های امام حسن (ع) و 155 ویژه شهدا واگذار شد. در مجموع، در طی ماه‏های تیر، مرداد و شهریور نزدیک به 20 منطقه و یا محور بر اجرای عملیات به شرح زیر مشخص گردید:

– در جنوب؛ جزایر ام‏الرصاص، قطعه و سهیل در اروندرود، نقاطی در هور مانند البیضه و برخی کمین‏های عراق در هور، زید و نقاط دیگر.

– در جبهه‏ی میانی؛ مناطقی از جمله کانی‏شیخ، چنگوله و قلاویزان.

– در جبهه‏ی غرب؛ محورهای نوسود، چوارتا و غرب سورن و محور قصر شیرین.

چون همه یگان‏ها موظف به انجام عملیات محدود شده بودند، بدون استثنا مأموریت‏هایی به آنان واگذار شد؛ البته به پنج محور توجه بیشتری شد: محور نوسود و چوارتا در غرب و البیضه، زید و جزایر ام‏الرصاص و سهیل در جنوب.