برای اجرای عملیات، چهار محور اصلی طراحی شده بود: دارخوین، فیاضیه، ذوالفقاریه (ایستگاه 7 و 12) و جاده ماهشهر – آبادان. در این میان محور
دارخوین و محور فیاضیه با هدف تصرف و تأمین پلهای حفار و قصبه دارای اهمیت بیشتری بودند، و در صورت برخوردهای نیروهای خودی از سرعت عمل، امکان انهدام و اسارت بسیاری از افراد دشمن در این دو محور وجود داشت؛ و همین ضرورت. در آرایش نیروها مؤثر بود، که به این ترتیب مشخص شد:
محور دارخوین – محمدیه: پنج گردان پیاده و یک دسته زرهی از سپاه پاسداران و سه گردان پیاده و یک گردان تانک از ارتش.
محور فیاضیه: پنج گردان پیاده از سپاه پاسداران و سه گردان پیاده و یک گردان تانک از ارتش.
محور ذوالفقاریه: پنج گردان پیاده و گروه خمپارهانداز از سپاه پاسداران و دو گردان پیاده و گردان سوار زرهی از ارتش.
محور جاده ماهشهر – آبادان: یک گردان پیاده و یک گروه خمپارهانداز از سپاه پاسداران و یک گردان از ژاندارمری.
برای پشتیبانی عملیات، سه گردان توپخانه و 50 قبضه سلاح پدافند هوایی در نظر گرفته شده بود. (1) طرح مانور عملیات، تدبیر عملیات و نیز استعداد نیروی عمل کننده در جلد سوم کتاب ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس از انتشارات ارتش جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر آمده است:
»جزئیات طرح برای اجرای حمله به منطقه سرپل دشمن در شرق کارون چنین بود که تیپ 2 پیاده که شامل سه گردان پیاده ارتش و چهار گردان پاسدار و یک گردان تانک که یک گروهان اضافی نیز داشت و در خط تماس با دشمن در شمال بهمنشیر دفاع مینمود. از منطقه فیاضیه در شرق کارون و شمال بهمنشیر به مواضع نیروهای متجاوز عراق حمله میکرد و حاشیه شرقی پل حفار را که به وسیله نیروهای عراقی بر روی کارون برقرار شده بود، تصرف پل را کنترل مینمود و نیروهای دشمن را در منطقه عملیاتی مربوطه منهدم میکرد و کرانه شرقی رودخانه کارون را تأمین مینمود. تیپ 1 پیاده با دو گردان پیاده ارتشی و یک گردان سوار زرهی و شش گردان پاسدار
ابتدا از مواضع پدافندی یگانهای تیپ 2 پیاده در شمال بهمنشیر و در منطقه ذوالفقاری از خط عبور میکرد و نیروهای دشمن را در جنوب جاده آبادان – ماهشهر منهدم میکرد و سپس حمله را با یک چرخش ملایم از شرق به غرب، به سمت شمال غربی ادامه میداد و نیروهای دشمن را در شمال جاده ماهشهر – آبادان در منطقه مسئولیت خود منهدم میساخت. ضمنا این تیپ مأموریت داشت، هر گونه عکس العمل شدید دشمن را در محور آبادان – ماهشهر خنثی و جناح شرقی منطقه عملیات را تأمین نماید. تیپ 3 پیاده که از منطقه گیلان غرب به خوزستان تغییر مکان یافته بود، به صورت احتیاط لشکر بود و مأموریت داشت از مواضع پدافندی گروه رزمی 291 تانک در جنوب سلمانیه از خط عبور کند و از شمال به جنوب پیشروی نماید و پل قصبه را بر روی رودخانه کارون که به وسیله نیروهای عراقی برقرار شده بود، تصرف و منطقه مسئولیت خود را از وجود دشمن پاک نماید. این تیپ شامل دو گردان پیاده ارتش، پنج گردان پاسدار و حدود یک گردان تانک بود. ضمنا، سپاه پاسداران نیز حداکثر امکانات آن روز خود را برای عملیات آماده کرد و 15 گردان پاسدار وارد میدان نبرد کرد.» (2).
در مجموع به نظر میرسید، دشمن به دلیل برخورداری از نیروی احتیاط و به ویژه امکان به کارگیری لشکرهای 5 مکانیزه و 9 زرهی تحت امر سپاه سوم، در موضع برتری قرار دارد، لیکن نیروهای خودی با توجه به شناخت دقیق از دشمن، ویژگی برتر عملیاتی، ترکیب جدید سپاه و ارتش – که پیش از این هرگز در این سطوح وجود نداشت – و بهره برداری مناسب از زمین، موقعیت بهتری داشتند. افزون بر این، دشمن به لحاظ درک و باوری که از توان نیروهای خودی داشت، به طور نسبی در غفلت به سر میبرد و این عوامل در مجموع میتوانست دستیابی به پیروزی را آسان کند.
در این میان، افزایش قابل توجه نیروهای سپاه در مقایسه با عملیاتهای پیشین و نقش طراحان نظامی سپاه در طرحریزی و هدایت عملیات، از جمله ویژگیهای عملیات ثامن الائمه (ع) و عامل برتری
نیروهای خودی در برابر دشمن بود. در جلد سوم کتاب ارتش جمهوری اسلامی در هشت سال دفاع مقدس در این باره آمده است:
»نکتهای که لازم است روی آن تأکید شود، حضور سپاه پاسداران به صورت فعال و مؤثر و قدرتمند در این عملیات بود… برای عملیات ثامن الائمه (ع(، 15 گردان توسط سپاه آمده شده بود، در نتیجه میتوان گفت توان رزمی سپاه پاسداران و نیروهای مردمی در عملیات ثامن الائمه (ع) به ده برابر افزایش یافته بود و یا به عبارت دیگر، با بهرهبرداری از نیروی عظیم بسیج مردمی توان رزمی نسبی در جبهه بالا رفته بود، و این امر کلید موفقیت نیروهای مسلح ایران در عملیات ثامن الائمه (ع) و عملیاتهای بعد از آن مانند طریق القدس و فتح المبین و بیت المقدس گردید.» (3).
بدین ترتیب، عملیات ثامن الائمه (ع) با هدف شکستن محاصره آبادان و انهدام نیروهای دشمن در شرق رودخانه کارون، پس از آمادهسازی مقدمات آن آغاز شد.
1) سند شماره 689 / گ، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، گزارش عملیاتهای بزرگ مقطع سوم (از ثامن الائمه (ع) تا بیت المقدس(، گزارش داوود رنجبر.
2) مأخذ 10، صص 256و 257.
3) مأخذ10، ص 261.
