در چنین وضعیتی که به دلیل فقدان استراتژی آفندی در مقابله با تعرضات دشمن، بنبست نظامی حاکم بود و نیز وجود بحران سیاسی داخلی در کشور چالشهای اساسی فرا روی نظام جمهوری اسلامی قرار داده بود، ادامه حیات نظام لزوما به پاسخ مناسب برای شکستن بنبست و فائق آمدن بر بحران بستگی داشت. لذا اکنون نوبت نیروهای سپاه پاسداران و نیروهای مردمی بود که با اتخاذ تدابیر انقلابی، خط بطلانی بر بینش لیبرالیستی که تا این زمان مانع از حضور و تأثیرگذاری آنها در جنگ شده بود، بکشند. در این موقعیت سپاه که نماینده خط امام در جبههها به شمار میآمد و با تأسی به اندیشههای دفاعی رهبر انقلاب که هر نوع سازشی را مطرود میدانست، باید شیوه تازهای را در عرصه نبرد جاری میکرد که قادر باشد در پرتو آن از حاکمیت خط سازش جلوگیری کند و بتواند بنبست ایجاد شده را بشکند. حتی موفقیتهای محدود میتوانست کارآیی شیوههای هجومی رزمندگان اسلام را نشان دهد و هوای تازهای را برای تنفس نیروهای خودی فراهم آورد؛ ضمن آن که آثار منفی شکستها را در میدانهای نبرد و در پشت جبههها بزداید.
سپاه با چنین هدفی، برای فائق آمدن بر مشکلات جنگ، در وهله اول شکستن محاصره آبادان را در دستور کار خود قرار داد و نخست «ستاد عملیات جنوب» (1) را تشکیل داد تا هویت سازمان سپاه پاسداران در منطقه جنوب مشخص گردد. پس از آن با افزایش تحرک و ابداع تاکتیکهای جدید در تهاجم به دشمن، اجرای عملیاتهای ایذایی و محدود را مورد توجه قرار داد.
تدابیر سپاه در این مرحله برای پاسخ به ضرورتهای موجود، عبارت بود از:
– تداوم جنگ با اجرای عملیات محدود.
– تکیه بر وحدت، ایمان و عشق به شهادت.
– گسترش سازمان رزم با جذب نیروهای انقلابی – مردمی.
– هماهنگی و همکاری کامل با واحدهای پشتیبانی آتش ارتش جمهوری اسلامی ایران و به کارگیری نیرو و امکانات آنها.
– اتخاذ تاکتیکهای جدید با اتکا بر نیروهای پیاده و اجرای عملیات در شب.
– آشنایی با وضعیت زمین منطقه و استفاده کامل از آن.
– ایجاد شبکههایی برای جمعآوری اطلاعات از دشمن و تکیه بر اطلاعات در طرحریزی عملیاتها.
اولین قدم در تحقق تدابیر فوق – که دورنمای اصلی آن زمینهسازی برای شکستن محاصره آبادان بود – اجرای موفقیتآمیز عملیات امام مهدی (عج) در26 / 12 / 1359 در غرب سوسنگرد بود که انگیزه تعیین کنندهای را برای اجرای عملیاتهای بعدی در پیداشت، طوری که تا 21 خرداد 1360 تعداد 14 عملیات محدود و ایذایی در محورهای مختلف با موفقیت اجرا شد. مهمترین ویژگیها و آثار این سلسله عملیاتها چنین بود.
– عاشورایی جنگیدن (به عنوان اصلیترین عنصر مکتب دفاعی نیروهای انقلابی(.
– قرار گرفتن فرامین و رهنمودهای امام خمینی در سرلوحه کار.
– خلق شیوهی جدیدی در جنگ که اساس آن بر عملیات بود به جای تاکتیک.
– تحول در روابط انسانی مجموعهای که دستاندر کار طراحی، فرماندهی، پشتیبانی و اجرای عملیات بودند؛ به ویژه وجود محبت بین رزمندگان و فرماندهان.
– تحول در مدیریت جنگ که اساس فکری آن مبتنی بر تغییر و تحول بود در مقابل تفکر ایستا.
– تلاش برای تحول و گسترش سازمان رزم.
– تغییر و تحول در صحنه نبرد.
– به کارگیری دانش و اطلاعات در طراحی و اجرای عملیاتها.
– به کارگیری تکنولوژی و ابتکارات و نوآوری.
– ایجاد اعتماد به نفس و نشان دادن توانایی و قابلیتهای نیروهای انقلابی.
– توجه به اصل غافلگیری.
– تضعیف روحیه نیروهای عراقی.
– دگرگونی در نگرش دشمن به تحولات تاکتیکی جدید ایران.
– شکلگیری ترکیب جدید ارتش و سپاه (زمینهای برای ایجاد وحدت فرماندهی در جنگ(.
1) ستاد عملیات جنوب مسئولیت منطقه دهلران تا آبادان را بر عهده داشت. البته این منطقه به تناسب معابر تهاجم نیروهای عراقی و یگانهایی که از سپاه برای مقاومت در برابر دشمن تشکیل شده بود، به چند محور تقسیم شده بود.
