اشاره (4)

با شکست عراق در استراتژی جنگ سریع و اصلی شدن جنگ در جبهه خرمشهر، و متعاقب آن، عبور لشکر 3 زرهی عراق از رودخانه کارون و محاصره آبادان به منظور تصرف جزیره آبادان و تسلط کامل بر آبراه استراتژیک اروندرود، جمهوری اسلامی ایران در وضعیت جدیدی از بحران قرار گرفت (1) که عبور از آن نیازمند مدیریت و برنامه‏ریزی صحیح بود. دست‏یابی به این نیاز در جبهه خودی که تحت تأثیر اختلافات ناشی از مدیریت نظامی بنی‏صدر قرار داشت، هر چند امام خمینی آن را کنترل و به سمتی منطقی هدایت می‏کرد اما بسیار مشکل به نظر می‏رسید. با محاصره آبادان و تشدید بحران، امام خمینی فرمان خود را مبنی بر آزادسازی آبادان از محاصره، صادر کردند: «و من منتظرم که این حصر آبادان از بین برود و هشدار می‏دهم به پاسداران، قوای انتظامی و فرماندهان قوای انتظامی که باید این حصر شکسته بشود، مسامحه نشود در آن، حتما باید شکسته بشود.» (2).

مقام معظم رهبری حضرت آیت‏الله خامنه‏ای در مورد اهمیت و نقش تعیین کننده دستور و هشدار امام می‏فرمایند: «البته بین فرمان امام و عملیات ثامن الائمه چند ماه فاصله شد. بلافاصله این کار صورت نگرفت منتها امام درست تشخیص دادند… دو تا نقطه برای دشمن خیلی مهم بود یکی همین انتهای محل اتصال ایران به عراق در جنوب بود که عبارت بود از آبادان

و خرمشهر و کلا جزیره آبادان، یک نقطه هم دزفول… آن محلی که برایش (برای عراق) مطلوب نهایی و قطعی بود که (برایش) برو برگرد نداشت جزیره آبادان بود که شامل آبادان و خرمشهر و کل جزیره آبادان می‏باشد.» (3).

در پی صدور فرمان امام، رزمندگان اسلام در جبهه‏های شرق کارون همه تلاش و هم و غم خود را برای انهدام نیروهای عراق و خارج کردن آبادان از محاصره معطوف داشتند. هر چند شکستن محاصره آبادان با چند ماه تأخیر صورت گرفت ولی جلوگیری از گسترش نیروهای عراق و اجرای عملیات فرمانده کل قوا، زمینه را برای عملیات نهایی علیه نیروهای دشمن در شرق کارون فراهم کرد. مقام معظم رهبری درباره زمینه‏های شکل‏گیری عملیات ثامن الائمه می‏فرمایند: «معلوم بود که وقتی امام یک دستوری بدهند. جوان‏ها می‏روند و آن را عمل می‏کنند. بنابراین، دستور حساب شده حکیمانه دقیقی بود. از همان وقتی هم که امام فرمودند، ظاهرا از همان اوقات بود، حالا من دقیقا تاریخش یادم نیست، یک عده جوان‏های سپاه آمدند، رفتند یک نقطه‏ای را در نزدیک منطقه عبور دشمن از رودخانه کارون، حدود مارد بود، تقریبا بله، یک نقطه‏ای را در آنجا انتخاب کردند. آن جور که یادم می‏آید محمدیه بود و آنجا زمین را گود کردند، توی این سنگرها (بین) نزدیک دشمن وارد سنگر شدند بدون این که امکاناتی داشته باشند، که فرمانده این گروه هم همین آقای رحیم صفوی بود و ایشان می‏آمدند مرتبا به اهواز و امکانات از ما می‏خواستند و من گزارش کارشان را که می‏پرسیدم، می‏دیدم این‏ها دارند قدم به قدم می‏روند جلو، یعنی مثلا اول فاصله چند کیلومتری دشمن بودند. بعد همین طور نزدیک شده بودند. ایشان گفت: مثلا ما از سنگرهای خودمان دشمن را شبانه می‏رویم، می‏زنیم و دشمن خبر نداشت که این‏ها این جا هستند (و این‏ها) و کشف نکرده بود، این مقدمه عملیات ثامن الائمه شد.» (4).

تأکید امام خمینی بر آزادسازی آبادان از محاصره، محدود بودن این جبهه در مقایسه با دیگر جبهه‏ها و تناسب آن با توان رزم نیروهای خودی سبب گردید اولین عملیات گسترده جمهوری اسلامی ایران علیه مواضع دفاعی لشکر 3 زرهی عراق در شرق کارون انجام پذیرد. عملیاتی که موفقیت در آن می‏توانست ما را در اجرای استراتژی تهاجم، در مرحله جدیدی از جنگ یاری رساند.

1) در فصل‏های قبلی به صورت مشروح وقایع این منطقه نبرد مورد بررسی قرار گرفت.

2) صحیفه نور، جلد 13، ص 157، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.

3) مقام معظم رهبری، مصاحبه با روایت فتح.

4) همان.