در آوریل 1998، روزنامه » جامعه » مقالهای درباره سخن رانی فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)IRGC(، [سرلشکر] رحیم صفوی، که در پشت درهای بسته و برای گروهی از افسران سپاه در شهر قم ایراد کرده بود، منتشر کرد. این سخنرانی از جهات گوناگون شگفت انگیز بود. از همه مهمتر این که توجه مردم را در هفتههای بعد به تهدیدی جلب کرد که متوجه مطبوعات نوپا در ایران است. اما
نکتهی دیگری که در این سخنرانی نهفته بود، به شیوهی سیاستگذاری خارجی دولت آقای خاتمی مربوط میشد. در این نشست، سرلشکر صفوی از مخاطبان خود میپرسد:
» آیا ما میتوانیم با در پیش گرفتن سیاست تشنجزدایی در برابر تهدیدات آمریکا و نگر سلطهجویانه این کشور مقاومت کنیم؟ آیا ما میتوانیم با گفت و گوی تمدنها، خطرات ناشی از آمریکا را دفع نماییم؟ » آیا ما قادر خواهیم بود از جمهوری اسلامی با امضای قراردادهای منع گسترش سلاحهای شیمیایی و هستهای در برابر صهیونیسم بین الملل حفاظت کنیم؟ » (1).
واکنشهای گوناگونی نسبت به این اظهار نظرهای خاص وجود دارد که بازتاب نگرانیهای مختلف می‌باشد. از نظر بسیاری، در مطبوعات مستقل نو پا – که به دلیل تهدیداتی که این سخنرانی متوجه این مطبوعات میکرد، به این سخنان علاقهمندی نشان میدادند – بیانات سرلشکر صفوی، نشانهی ناخشنودی وی از شیوه سیاست خارجی دولت آقای خاتمی بود.
با نگاهی به گذشته، روشن است که چنین اظهار نظرهایی (سخنان سرلشکر صفوی) را میتوان به صورتهای مختلف و اغلب متناقض – بنابر دیدگاه به دست آمده – تفسیر کرد.
البته، بحث دربارهی موضع رسمی دولت، اهداف و رفتار پنهانی آن، میتواند همیشه ادامه داشته باشد. هدف این مقاله این نیست که تفاوتهای احتمالی میان مباحث عمومی و فرایندهای تصمیم گیری پشت صحنه را روشن سازد. با این حال، از دیدگاه این مقاله، یک بحث عمومی محدود و در حال گسترش درباره راهکارهای هستهای ایران در حال شکلگیری است و درک چارچوب این بحث میتواند سرنخهایی درباره نوع استدلالهایی که تصمیمگیرندگان ایرانی با آنها سر و کار
دارند، به دست دهد. در حالی که این بحث پیرامون یکی از موضوعات قبل تابو، جریان دارد ممکن است تحرکاتی را که در پشت سر فرایندهای تصمیمگیری در ایران قرار دارد، روشن نسازد، ولی به مجموعهی گستردهتری از ایدهها و دیدگاهها اشاره دارد که هواداران و مخالفان راهکار هستهای در داخل و خارج از حکومت برای اثبات ادعاهای خود مورد استفاده قرار میدادند. بدین ترتیب، این بحث در حال گسترش، برای درک افکار و ایدهها و نیز راهکارهای موجود برای رهبران کنونی و آتی ایران از اهمیت برخوردار است.
1) سخنان صوفی نخستین بار در روزنامه جامعه مورخ 27 آوریل 1998 منتشر شد.
