بافت و ترکیب نیروهای عمل کننده در عملیات قدس 4، ویژگی مهم این عملیات در مقایسه با دیگر عملیاتهای قدس محسوب میگردد. در این عملیات، یگان عمل کننده (تیپ 9 بدر(، به جز فرمانده (1) و برخی کادرهای آن، متشکل از نیروهای مجاهد عراقی بود که در طول جنگ از عراق اخراج شده و بعضا خود پناهنده شده بودند. ترکیبی از ارتشیان عراق و مجاهدین غیرنظامی که به لحاظ بینش سیاسی و انگیزهی حرکت و جهاد مسلحانه، در جبهه حضور یافته بودند، تیپ بدر را تشکیل میداد که قبل از اجرای عملیات قدس 4، پدافند همین منطقه عملیاتی را در هور به عهده داشت.
هر چند در میان صد هزار مهاجر عراقی، تشکیل یک تیپ (منها) نمیتواند در نظر اول آنچنان قابل توجه به حساب آید، ولی به هر حال میتوان گفت نطفهی یک حرکت صحیح بسته شد و در صورت دقت و ممارست و ایجاد زمینههای مناسب و حذف عوامل بازدارنده، جای امیدواری داشت که برای آینده انقلاب اسلامی عراق گامی برداشته شده است.
هستهی اولیه این تیپ، دو سال قبل از این در شرق بصره شکل
گرفته بود. در آنجا از تعدادی رزمندهی مسلمان عراقی گردانی به نام «شهید صدر» تشکیل شد و در پدافند پاسگاه زید به کار گرفته شد. این گردان زیر امر لشکر ولیعصر (عج) قرار داشت. در عملیات خیبر صحبت تشکیل تیپ امام صادق (ع) از این نیروها بود که مدتی بعد با تیپ امام حسن (ع) ادغام شدند و این تیپ در عمل پایدار نماند.
در عملیات بدر، این نیروها با عنوان گردانهای شهید صدر در کنار لشکر 25 کربلا، قرارگاه نجف 2 را تشکیل دادند و اقدامات درخور توجهی از آنان مشاهده شد. بعد از عملیات بدر نیز مسئولیت پدافند قسمتی از هور را به عهده گرفتند و در تدابیر بعدی مسئولان سپاه، قرار شد که ترکیب این نیروها با نیروهای قرارگاه رمضان، «تیپ بدر» را به وجود آورد و عشایر مبارز تحت امر قرارگاه نصرت نیز در چارچوب این تیپ قرار بگیرند.
در این تیپ، کادرهایی از سپاه نیز حضور داشتند که بیشتر برای انتقال تجربه و نیز جهت استحکام بافت تیپ و قوام تشکیلات آن در کنار مجاهدان عراقی تلاش میکردند. عملیات قدس 4 نخستین تجربهی این تیپ در زمینهی عملیات محدود به شمار میرود که عملیات موفقی بود.
اگر نحوه حرکت برادران پر شور و با انگیزهای که در تیپ بدر به کار پرداختند الگوی آیندهی عراقیانی که در قم و تهران اوقات میگذراندند، قرار میگرفت، انقلاب اسلامی در عراق چشماندازی امیدوار کننده میتوانست داشته باشد.
نیروهای تیپ شامل دو گروه میشدند، یک گروه نیروهای نظامی متشکل از افسران، درجهداران و سربازان عراقی بود که اوایل جنگ پناهنده شدند، اینها افراد با ایمانی بودند که اکثر جنبهی نظامی داشتند. گروه دوم نیروهای مردمی بودند که بیشترشان تحصیلات بالایی داشتند (دانشجو و فارغالتحصیل مهندسی و رشتههای دیگر) و دارای بینش سیاسی خوبی بودند. فرماندهی تیپ به طور مطلوبی این افراد را با توجه به تواناییهایی که داشتند به کار میگرفت.
قرار گرفتن برادران عراقی در ردههای مسئولیتی با توجه به کیفیتهای خوبی که داشتند باعث شد که خیلی متعهدانه با مسائل برخورد کنند. این کار روی نیروهای بسیجی عراقی نیز مؤثر بود و در هدایت و ارتباط نیرو با مسئولان تأثیر خود را نشان داد. در رده فرماندهان و معاونان گردان هم از برادران مجاهد عراقی استفاده شد که در عملیات نیز خیلی خوب کار کردند. همین طور واحد اطلاعات و عملیات نیز نقش مؤثر و عملکرد مناسبی در عملیات ایفا کرد.
پس از عملیات بدر، گردانهای شهید صدر، متشکل از نیروهای مجاهد عراقی که عملیات موفقی در پاسگاه ترابه انجام داده بودند به اتفاق نیروهای قرارگاه رمضان، تیپ بدر را به فرماندهی اسماعیل دقایقی (از برادران سپاه) تشکیل دادند. این تیپ با ایجاد کمینهایی در منطقه کار خود را شروع کرد و یک خط پدافندی تشکیل داد. پس از پدافند در هور، به وجود آوردن حالت تهاجمی به منظور منفعل ساختن دشمن به عنوان یک مسئله مهم مطرح شد و به همین دلیل «گشت رزمی» در هور در صدر کارهای این تیپ قرار گرفت.
1) اسماعیل دقایقی فرماندهی تیپ 9 بدر را به عهده داشت. در ادامه گسترش سازمان رزم سپاه این تیپ به لشکر ارتقاء یافت و در عملیات کربلای 4 مأموریت ویژهای عهدهدار بود. پس از عملیات، فرمانده این لشکر (اسماعیل دقایقی) در حین فراهم ساختن مقدمات اجرای مأموریت خود در عملیات کربلای 5، در دی 1365 به شهادت رسید.
