نظر به اینکه جابهجایی نیروهای خودی در منطقه عمومی مهران به ویژه از طریق جاده ایلام – مهران همواره با پذیرش خطر انجام
میگرفت، تصمیم گرفته شد تا با اجرای عملیات محدود، ارتفاعات سرکوب منطقه تصرف و در نتیجه شهر مهران از زیر دید و تیر دشمن خارج شود و برقراری ارتباط جاده ایلام – دهلران و تسهیل در رفت و آمد و تدارک مهران حاصل گردد.
عملیات والفجر 3 در منطقه مهران، در حد فاصل جنوب کانی سخت تا ارتفاع قلاویزان واقع در شرق مهران انجام شد. منطقه مزبور شامل ارتفاعات زالوآب، نمه کلان بو، پاسگاه دراجی تا فرخ آباد و ارتفاع قلاویزان تا قله 175 به دو بخش شمال و جنوب تقسیم شد و در جریان عملیات، ترکیبی از یگانهای ارتش و سپاه در قالب دو قرارگاه فرعی فتح 1 و فتح 2 و تحت امر قرارگاه نجف شامل 9 یگان، در این دو بخش مستقر شدند. در این عملیات، 4 لشکر و 2 تیپ از سپاه پاسداران و 1 لشکر، 1 تیپ و 1 گردان از نیروی زمینی ارتش شرکت داشتند. (1) استعداد دشمن نیز در این منطقه عبارت بود از 9 تیپ پیاده، 2 تیپ زرهی، تیپ 4 گارد مرزی، تیپ 4 پیاده کوهستانی، 4 گردان کماندویی، 1 گردان مکانیزه، 1 گردان تانک، 1 گردان موشک ضد تانک و 3 گردان توپخانه. (2).
عملیات والفجر 3 در 7 مرداد 9 (1362 روز پس از عملیات و الفجر 2) (3) آغاز شد. در محور فتح 1، ارتفاع نمه کلان بو و تپههای اطراف آن به سرعت تصرف شد. تیپ 21 امام رضا (ع) نیز توانست خیلی سریع نیروهای دشمن را در شرق رودخانه کنجانچم منهدم کند. ارتفاعات زالوآب (کله قندی) که از اهمیت بیشتری برخوردار بود، هدف حمله لشکر 5 نصر قرار گرفت و بخشهایی از آن تصرف شد، اما قله اصلی آن در دست دشمن باقی ماند. در محور فتح 2، با آنکه نیروها توانستند در ابتدای حمله موفقیتهایی به دست آوردند، اما شکسته نشدن خط در یکی از راه کارها، عملیات الحاق را با مشکل
مواجه ساخت لذا نیروها کمی عقبتر از هدف تعیین شده خط دفاعی تشکیل دادند.
عدم تصرف قله اصلی ارتفاعات زالوآب و مقاومت عراقیهای محاصره شده، دشمن را وادار کرد که تلاش زیادی برای الحاق با این نیروها و شکست کل عملیات انجام دهد اما تمام این تلاشها ناکام ماند و این در حال? بود که دشمن پس از مواجه شدن با حمله از سمت مهران، فشار خود را بر منطقه عملیات و الفجر 2 کاهش داد و توان زیادی را برای مقابله با عملیات والفجر 3 به کار گرفت. همچنین حملات نیروی هوایی عراق فشار بیشتری را بر منطقه وارد کرد و چون دفاع ضد هوایی مؤثری در منطقه وجود نداشت حتی خودروها بر روی جاده به وسیله هواپیماهای مجهز به مسلسل هدف قرار میگرفتند. جبهه خودی برای کاهش فشار تصمیم گرفت امید دشمن را از امکان الحاق با قله کله قندی قطع نماید لذا با تصرف ارتفاع مزبور، تثبیت دستاوردهای عملیات تضمین شد و عراق به تلاشهای خود پایان داد و بیشتر هدفهای عملیات تأمین گردید. (4).
در وضعیت جدید ارتباط قوای خودی از طریق جاده ایلام – دهلران مجددا برقرار گردید ولی شهر مهران همچنان در وضعیت سابق باقی ماند. (5) با آزاد شدن ارتفاعات شمالی منطقه به خصوص ارتفاعات کله قندی، مشکلات نقل و انتقال و پشتیبانی و تدارک پایگاههای موجود در شهر مهران و خط مربوط به آن و همچنین ارتباط مهران – ایلام تا حد زیادی برطرف شد. البته هر چند ارتباط نیروهای خودی در جبهه میانی و جنوبی برقرار شده بود، اما تسلط اطلاعاتی دشمن بر ترددهای خودی همچنان وجود داشت. (6).
1) دفتر سیاسی سپاه پاسداران، گزارش عملیات والفجر 3 (دستنویس(، تهیه: حسین اردستانی، 1362، ص 7 تا 9.
2) سند شمارهی 19991، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 7 / 6 / 1362.
3) عملیات والفجر 2 در تاریخ 29 / 4 / 1362 در منطقه غرب پیرانشهر در حد فاصل ارتفاعات قمطره و تمرچین انجام شد.
4) مأخذ 4.
5) شهر مهران هر چند که در دست نیروهای خودی بود ولی این شهر در وضعیتی قرار داشت که قابل تجمع نیروی انسانی نبود و هر زمانی که عراق قصد تصرف آن را داشت میتوانست نیروهای خود را از ارتفاعات سرکوب منطقه سرازیر کرده و شهر را تصرف نماید.
6) مأخذ 1، ص 12.
