از اوصاف دیگر مدافعان، صبر و پایدارى است. صبر و استقامت در برابر سختیها و تهدیدات دشمنان، مآلا ارادهى رزمندگان را براى ادامهى نبرد و غافلگیر کردن دشمن
مصممتر و قویتر مىسازد. صبر، صرفا تحمل فشارهاى دشمن، بدون توجه به عوامل فشار و تهدید نیست؛ بلکه صبر به معناى تصمیمگیرى عاقلانه و حساب شده بر اساس شناخت مواضع و توانمندیهاى دشمن و همچنین با ادامهى نبرد، دشمن را به استیصال و درماندگى کشاندن است.
بنابراین صبر و استقامت باید با کوشش آگاهانه و تقویت اراده و انگیزهى همگانى همراه باشد. چنانچه قرآن کریم در این زمینه مىفرماید:
ثم ان ربک للذین هاجروا من بعد ما فتنوا ثم جاهدوا و صبروا ان ربک من بعدها لغفور رحیم.» (1).
»همانا پروردگار تو با مؤمنانى است که وقتى به فتنه کفار مبتلا شدند، ناگزیر از شهر و دیار خود هجرت کردند و در راه دین کوشش مستمر و صبر بسیار نمودند. از این پس نیز پروردگارت بر آنان بسیار غفور و مهربان خواهد بود.»
بدین ترتیب، زمانى که مجاهدان و مدافعان با هجرت و تلاش آگاهانه و صبر و استقامت و عزم ثابت، پا در میدان مبارزه مىگذارند، خداوند متعال عزت و قدرت دفاعى آنان را تضمین خواهد کرد. این اوصاف اخلاقى و روحى مدافعان باید با طهارت نفس و تصفیهى باطن تحصیل گردد. امام صادق «علیهالسلام» درباره ثبات قدم مؤمن چنین فرمودند:
ان المؤمن اشد من زبر الحدیده اذا دخل النار لان و ان المؤمن لو قتل و نشر ثم قتل لم یتغیر قلبه. (2).
»شخص مؤمن از آهن آبدیده، محکمتر است؛ زیرا هنگامى که آهن وارد آتش مىشود، نرم مىگردد؛ اما مؤمن اگر کشته شود و زنده گردد و دوباره به قتل برسد، قلبش هیچ تغییرى نمىکند.«.
بنابراین استقامت و عزم ثابت در هر شرایطى، مؤمن را مشمول الطاف الهى مىکند و او را در رسیدن به اهدافش یارى مىدهد، از این رو جهاد بدون استقامت و پایدارى، مدافعان را در دستیابى به هدف ناکام مىگذارد. پس استقامت و ارادهى قوى،
جوهر و جهاد و مبارزه است. امام راحل (ره(در این باره فرمودند:
»ملتى که بخواهد شرافت خودش را حفظ کند، اسلام را که مبدأ همه شرافتهاست، بخواهد حفظ کند، این ملت باید علاوه بر جهاد استقامت در جهاد هم داشته باشد» (3).
همچنین ایشان در وصف ملت سلحشور و شهیدپرور ایران، که جهاد را با استقامت و پایدارى به هم آمیختند، فرمودند:
»و ما ایستادهایم براب دفاع از کشور خودمان و دفاع از اسلام عزیز در مقابل هر مهاجم، مهاجم مىخواهد ابر قدرت باشد، مىخواهد قدرت کم….» (4).
قرآن کریم نیز دربارهى ثابت قدمى مدافعان اسلام مىفرماید:
یا ایها الذین آمنوا اذا لقیتم فئة فاثبتوا و اذکروا و الله کثیرا لعلکم تفلحون (5).
»اى کسانى که ایمان آوردهاید! هر گاه با گروهى از دشمنان رو به رو شدید، محکم و استوار بایستید و فراوان خداوند را یاد کنید؛ نشاید رستگار گردید.«
1) سورهى نحل، آیهى 110.
2) حسین شفاهى: جنگ و جهاد در نهجالبلاغه، دفتر انتشارات اسلامى، 1365، ص 75.
3) صحیفه نور، ج 13، ص 240.
4) همان، ج 17، ص 231.
5) سورهى انفال، آیهى 45.
