– شماره سند شورای امنیت: 16214 / S
– 13 دسامبر 1983 (آذر 1362)
گزارش دبیرکل در مورد قطعنامه 540 (1983) شورای امنیت
1- این گزارش عطف به پاراگراف 4 قطعنامه 540 شورای امنیت مورخ 31 اکتبر 1983 تسلیم میگردد که در آن شورا درخواست کرده بود که دبیرکل گزارشی از نتایج مشورتهای خود را با طرفهای درگیر درباره راههای دست یابی به توقف مخاصمات از جمله اعزام احتمالی ناظران سازمان ملل، ارائه کند.
2- متن قطعنامه 540 بلافاصله برای دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری عراق ارسال شد. درباره پاراگرافهای 4 و 7 قطعنامه به آنها اطلاع داده شد که در صورت موافقت دو دولت، تصمیم داریم هیئت کوچکی از مقامات عالی رتبه دبیرکل به بغداد و تهران اعزام نماییم، زیرا مؤثرترین ابزار اجرایی جهت مشورت با طرفین، در مورد قطعنامه خواهد بود.
3- در 1 نوامبر، نماینده دائمی عراق موضع دولتش را در مورد قطعنامه ارسال نمود (سند 360 / 38 / A – 16120 / S(.
دولت عراق اعلام کرد که از قطعنامه استقبال نموده و آماده است که جهت » یافتن سیستم مؤثری برای تضمین آتشبس و اطمینان دادن به کلیه طرفها در برخورداری از نتایج آن به طور تساوی طبق پاراگراف 4 قطعنامه » همکاری نماید.
دولت عراق همچنین اعلام کرد که پیشاپیش نسبت به هر گونه تلاش در اجرای بخشی از قطعنامه هشدار میدهد زیرا که پاراگراف موجود در آن را یک جا پذیرفته و کلیات آن را مطلوب دانسته است و مفاد آن را غیر قابل تجزیه دانسته و با توجه به مطالب و زمان بندی جهت روند اجرایی کلیه پاراگرافهای آن حائز اهمیت می‌باشد، به ویژه اینکه کلیه طرفهای درگیر بلافاصله با اجرای آن به طور مساوی سود خواهند برد.
4- در 12 دسامبر 1983، دولت جمهوری اسلامی ایران به من اطلاع داد که به درخواست پاسخ داده است (سند 16213 / S(، همچنین در طی مذاکرات اخیر خود نیز خوشبینی خود را نسبت به تصمیمات شورای امنیت، به خاطر اینکه اطمینان یافته است که اعضای مشخصی در شورا » متوجه شدهاند که سابقه گذشته باید اصلاح گردد تا
نتایج مثبتی حاصل شود » ابراز کرد و افزود در غیر این صورت » اقدامات شورا در همان حالت نابرابر باقی خواهد ماند که از آغاز جنگ تجاوزکارانه عراق دنبال شده است. «
در ادامه پاسخ ایران آمده است که:
» بنابراین دولت جمهوری اسلامی ایران آلترناتیوی نخواهد داشت جز اینکه به سیاست قبلی خود ادامه دهد و خودش را از قطعنامه540 (1983) جدا مییابد. «
همین طور به پاراگراف 4 قطعنامه اشاره نموده است که به نظر دولت جمهوری اسلامی ایران، وضعیت منطقه نمیتواند با عبارت » مخاصمات » بیان شود زیرا جنگ دفاعی، آزادی بخش و بسیار سخت جمهوری اسلامی ایران به منظور شکست اهداف جنگ تجاوزکارانه عراق و از بین بردن نمایش قدرت عراق صورت گرفت.
همچنین دولت جمهوری اسلامی ایران اعتقاد دارد که پاراگراف 4 عملا موضوع را » به طور سطحی و بدون هیچ عنصر مثبتی در نظر گرفته و امکان آن وجود ندارد که به صلحی عادلانه و شرافتمندانه منجر شود. «
5- من احساس مینمایم و میبایست توجه شورا را به نامه مورخ 28 اکتبر 1983 ایران خطاب به اینجانب که طی سند 16104 / S منتشر شد، جلب نمایم. نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در این نامه درخواست دولت خود را مطرح ساخت که هیئتی را جهت تحقیق به مناطق غیر نظامی ایران که مورد حمله نظامی واقع شده اعزام نمایم به منظور اینکه گزارش هیئت حقیقت یاب که از ایران و عراق در می امسال (سند 43851 / S) دیدار داشته به روز باشد.
نمایندگی دائمی همچنین به من گفت که دولتش از دیدار هیئتی از عراق همانند موضوع مأموریت قبلی، استقبال خواهد کرد. طی نامه بعدی خویش وی درخواست دولتش را جهت اعزام هیئت تکرار نمود. در این سه نامه، وی اعلام داشته که عراق از سلاحهای شیمیایی استفاده کرده و خواستار تحقق هیئت کارشناسان در این زمینه شده است (1).
6- همانند درخواست قبلی و ماهیت مشابه آن که جمهوری اسلامی ایران در ماه می مطرح کرده بود، من با نمایندگی دائمی عراق مشورت نمودم و از او درخواست کردم که نظرات دولتش را در مورد موضوع جویا شود وی به من اطلاع داد که دولت عراق از پذیرش این پیشنهاد معذور است. وی همچنین در نامههای خود خطاب به این جانب اعلام کرد که مناطق غیر نظامی عراق هدف حملات نظامی قرار داشته و این ادعاها که
عراق از سلاحهای شیمیایی در ایران استفاده کرده را رد کرد (2).
نمایندگی دائمی عراق این موضع را اتخاذ کرد که موضوع اصلی درخواست ایران میبایست در متن پاراگراف 2 قطعنامه 540 (1983) شورای امنیت مورد ملاحظه قرار گرفته باشد، را که دولت متبوعش این قطعنامه را تمام و کمال و غیر قابل تجزیه پذیرفته و میبایست به همین صورت نیز اجرا شود.
7- از آنجایی که یکی از طرفین خاطر نشان ساخته که این موضوع نمیتواند جدا از سایر جوانب مناقشه مندرج در قطعنامه مورد بحث واقع شود، در حال حاضر مشکلات عملی جهت دست یابی به درخواست ویژه جمهوری اسلامی ایران وجود دارد.
8- همان طور که اعضای شورا مطلعند اینجانب به همراه نماینده ویژه خود آقای اولاف پالمه اعلام آمادگی نمودیم که جهت نیل به حل و فصل همه جانبه، عادلانه و شرافتمندانه مسائل مورد منازعه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عراق کمک نماییم. اینجانب قصد دارم به کلیه تلاشها جهت توقف مخاصمات ادامه دهم، در اواخر سپتامبر آقای پالمه و اینجانب مباحثات فشردهای را با وزیران خارجه دو کشور داشتیم و در حال حاضر نیز سرگرم مشورتهای بیشتر با آقای پالمه میباشم. انتظار دارم که جلسه نشست سازمان کنفرانس اسلامی در کازابلانکا که در ژانویه تشکیل میگردد فرصتی را برای من ایجاد نماید تا با سران دو کشور در مورد گامهایی که میتوان جهت دستیابی به راهحل صلح جویانه برداشت، مذاکره نماییم.
1) نامههای مربوطه به نمایندگی دائمی ایران:S/16204، S/16185، S/18181، S/16154، S/16140، S/16139، S/16129، S/16128، S/16117، S/16104، S/16071، S/16053، S/16019، S/16000، S/15962، S/15941، S/15934، S/15932,Add.1، S/15926، S/15909، S/15851.
2) نامههای مربوط به نمایندگی عراق:S/16193، S/16191، S/16190، S/16189، S/16186، S/16157، S/16156، S/16061، S/15983، S/15915، S/15874.
