نیروهای عراقی پس از عبور از کارون آنچنان که نیاز یک طرحریزی حساب شده برای رسیدن به هدف است، دارای قدرت مانور و توان استفاده از موفقیت نبودند و پس از نزدیک به دو روز توقف نسبی – که احتمالا برای اطمینان از عقبه خود بوده است – در سه جناح گسترش یافتند. در این باره ستاد مشترک ارتش در گزارشی اعلام کرد:
»نیروهای عراقی که از کارون عبور کردهاند، به سه شاخه تقسیم شدهاند: یک شاخه به قصد حمله و محاصره اهواز و شاخه دیگر قصد محاصره و حمله به آبادان را دارند. ضمنا شاخهای از طریق دزفول حمله کرده که قصد قطع راه ارتباطی اهواز و مناطق دیگر را دارد.» (1).
هر چند در روزهای بعد پیشروی دشمن قطع گردید ولی در سومین روز حضور در شرق کارون، اوضاع به نفع عراقیها در گردش بود. رادیو لندن در این روز گفت:
»سربازان عراقی به سوی آبادان پیشروی میکنند. در یک مرحله آنها به چند کیلومتری مرکز شهر رسیدهاند. عراقیها با نیروی بیشتری پیشروی میکنند و در آن سوی کارون نیروهای خود را در ناحیه پهناوری پخش کردهاند. بعضی از واحدهای آنها از شمال به سوی اهواز و واحدهای دیگر به طرف آبادان پیش میروند و به گفته خودشان، در زمین فقط با مقاومت مختصری روبهرو شدهاند.» (2).
در حالی که عراق از پشتیبانی کامل کشورهای مرتجع منطقه سود میبرد (3) و حمایتهای کشورهای غربی و در رأس آن سیاستهای دو پهلو و عوامفریبانه امریکا را نیز یدک میکشید، نشانههایی از عدم درک صحیح از اوضاع منطقه نبرد، در برخوردها و اطلاعیههای آنها مشاهده میشد. رادیو صوت الجماهیر (عراق) در خبر روز 29 / 7 / 1359 خود در حالی که نیروهای عراقی در دروازه آبادان زمینگیر شده بودند و بعد از آن نیز هرگز نتوانستند آبادان را تصرف کنند، گفت:
»ارتش ما هم اکنون در آبادان است و در دو کرانه رودخانه کارون و در نزدیکی الاحواز (اهواز) است و ما اگر بخواهیم، میتوانیم از طریق زمینی به تهران برسیم، ولی این کار را نمیکنیم و انتظار داریم ملت ایران خود دولت[امام]خمینی را تغییر دهند.» (4).
به این ترتیب عراق در جهت تغییر تاکتیک نبرد ارتش خود مبنی بر اصلی شدن جنگ در منطقه عمومی آبادان به منظور تصرف خرمشهر و جزیره آبادان، ضمن گسترش نیروهای خود در شرق کارون، کوشید با انتخاب مکان محور عملیاتی مناسب، در اولین فرصت خود را به اروندرود برساند و پس از آن با ادعای «صلحطلبی صدامی» جمهوری اسلامی ایران را در بحران جدیدی قرار دهد.
1) مهدی انصاری و حسین یکتا، هجوم سراسری (روزشمار جنگ ایران و عراق کتاب دهم(، ص 387، تهران، چاپ دوم 1375.
2) خبرگزاری پارس، نشریه «گزارشهای ویژه«، 22 / 1 / 1359.
3) روزنامه جمهوری اسلامی در 22 / 7 / 1359 به نقل از خبرگزاری رویتر نوشت: «شاه اردن: اعراب وظیفه دارند در جنگ عراق علیه جاهطلبی و گستاخی ایرانیان، از این کشور حمایت کنند.«.
4) خبرگزاری پارس، نشریه «گزارشهای ویژه«، 30 / 7 / 1359، رادیو صوت الجماهیر، 29 / 7 / 1359.
