در یکی از گزارشهای بدون تاریخ کمیسیون درباره اسیران و مفقودشدگان ایرانی، آمده است: عراق چندین اردوگاه برای نگهداری از اسیران داشت که این اردوگاهها از نظر صلیب سرخ جهانی مخفی نگه داشته میشدند. بیشتر اسیران این اردوگاهها را برادران سپاه پاسداران و بسیج و افرادی که نسبت به جمهوری اسلامی ایران متعهد بودند، تشکیل میدادند.
یکی از این اردوگاهها در چند صد متری اردوگاه موصل 1 قرار داشت که عراقیها در توجیه مخفی نگهداشتن افراد این اردوگاه به دروغ میگفتند که افراد اردوگاههای مخفی به امراض واگیر پوستی مبتلا میباشند و باید جداگانه و دور از دیگران نگه داشته شوند. برخی از اردوگاههای مخفی عراق که اسیران ایرانی را در آنها نگهداری میشدند، به شرح زیر است.
– زندان الرشید (معروف به مخابرات عامه(: زندان الرشید زندانی امنیتی در شهر بغداد است که مرکز نگهداری زندانیان سیاسی و نظامی رژیم بعث عراق و همچنین اسیران ایرانی بود که در بازجویی از خود مقاومت نشان میدادند یا اینکه از مقامات ارتشی و افراد رده بالای سیاسی و سپاهی بودند. بازجویان متخصص از این افراد بازجویی میکردند و آنها را شکنجه میدادند. بنا به گزارشی، آقایان تندگویان، یحیوی و بوشهری و یک هیئت تکنسین
کشاورزی تا مدتها در این زندان در وضعیت وخیمی به سر میبردند و به صورت انفرادی، تحت شکنجه قرار داشتند آقای تندگویان را در شبی نامعلوم به محلی بردند که هیچ کس از آنجا اطلاعی نداشت. علاوه بر این، در زندان الرشید تعداد 25 تن از افراد عرب ربوده شدهی اهل خرمشهر همراه با خانوادههایشان به سر میبردند که یکی از آنها معمم و از روحانیون سرشناس و امام جماعت مسجد جامع خرمشهر بود.
– زندان ابوغریب: در این زندان که در نزدیکی بغداد است، بیش از پنجاه تن از افسران نیروی هوایی، ژاندارمری و تعداد کمی از نیروی دریایی به سر میبردند که از سرنوشت آنها هیچ گونه اطلاعاتی در دست نبود.
– اردوگاه ناصریه: این اردوگاه در نزدیکی بغداد قرار داشت که حدود 1500 تن از برادران پاسدار – البته بنا به گفتهی بعضی از مقامات عراقی – و همچنین افراد دیگری در آن زندانی بودند که صلیب سرخ به دلیل ممانعت دولت عراق موفق به بازدید از این اردوگاه نشد.
– محلی در وزارت دفاع در بغداد: بنا به اظهار کمیتهی بینالمللی صلیب سرخ و اسیران ایرانی در دیگر اردوگاهها، حدود 1100 تا 1500 تن از اسیران جوان ایرانی در این محل نگهداری میشدند. گفتنی است که حدود دویست تن از خواهران که از نقاط مختلف ایران برای کمک به جبهه رفته و به دست نیروهای عراقی اسیر شده بودند، در یکی از این زندانها به سر میبردند. (1).
در مادهی 126 کنوانسیون سوم ژنو آمده است: «به نمایندگان ICRC یا مأموران دولتهای حامی آزادی داده خواهد شد که به هر محلی بخواهند، سرکشی کنند. مدت سرکشیهای مزبور و تعداد آنها محدود نخواهد شد و تنها در صورتی میتوان آنها را ممنوع کرد که شرایط عالیهی نظامی ضرورت آن را ایجاب کند که آن هم فقط به طور استثنا و موقت خواهد بود.«
1) گزارش ارائه شده مربوط به دفتر اطلاعات و تحقیقات نخستوزیری سابق جمهوری اسلامی ایران است که براساس گزارشهای اسیران بازگشتی (گزارش بدون شرح است) و نیز اسیران عراقی تهیه شده است. صحت این گزارش با توجه به اظهارات مفقودین آزاده (پس از آزادی بزرگ) به اثبات رسیده است.
